Gabonetako euskal afari tipikoa urte askotan familia mahai baten inguruan bildu zuena, ortuak edo / eta itsasoak ematen zituzten produktuetan oinarritzen zen. Jakina , menuak jangartxuak ziren iraganeko herstura ekonomikoa zela eta alde batetik ,eta Elizak inposatutako bijilia bestetik. Gaur egun Euskal etxe gehienetan zerbitzatu egin diren Gabonetako menuak ez dute zerikusirik garai hartako menuekin.
Gabonetako menu tipikoa
Gabonetako afariaren lehen platera azalorea edo aza ohi zen. Barazki gozo hauek , sasoi honetan ortuan inoiz falta ziren sasoiko produktuak ziren. Nafarroan kardua edo borraja lehen plater zerbitzatu ohi ziren, Nafarroako ortuko ohiko produktuak direlako. Bigarren platera bisigua edo txitxarroa izan ohi zen. Beste ohiko aukera mahaian zerbitzatzeko, baserrietan hazten zen kapoia izaten zen. Kapoia antzina luxuzko plater bat jotzen zen. Arkume eta antxume halaber Euskal Gabonetako afari tipikoa izan ziren, askotan oilaskoa edo kapoiaren ordez
Gabonetako postreak
Postre tradizionalak era askotakoak eta ugariak ziren lekuaren eta despentsaren erabilgarritasunaren arabera .Ezagunenak intxaur saltsa eta sagar erreak edo konpota ziren. Biek, lehen eta bigarren plater bezala, sasoiko produktuak ziren ere. Intxaur saltsa ; intxaurraz ,kanelaz eta azukreaz eginda dagoen bertako postre gozoa da. Konpota edo sagar erreak postre oso osasungarria da eta askotan aiton-amonen dietarekin lotuta aurkitzen dugu askotan. Gaztainak jatea oso ohitura zaharra zen ere. Geroxeago sartu ziren beste etxeko gozokiak , hala nola arroz esnea , turroia , mazapanak eta gazta.
Denboraz beste produktu tipikoak iritsi ziren eta klasikoak bihurtu ziren , hala nola makailua , barraskiloak eta aingirak. Barrazkilioak saltsan buztinaz egindako kazoletan zerbitzatzen ziren eta gaur egungo Gabonetako afari tipikoa dugu etxe askotan.
Aingirak buztinezko lapikoetan heltzen ziren Euskal Herriko etxe askotara, baina zoritxarrez ohitura hori galdu dugu duten salneurri altuaren erruz. Asiako merkatuen lehiakortasunak ere, ondorio hori ekarri du euskal etxeetara. Zorionez, aingiren ordez, makailaua edo bisigua sukaldatzen ditugu txoko eta etxeetan.